Management 3.0 – İnsan Değil Sistem Yönetimi

İş hayatımıza giren çeviklik ile birlikte bazı uzmanlıklarda değişiklikler olmaya başladı. Özellikle Scrum Framework‘ü ile birlikte hayatımıza giren Product Owner, Scrum Master ve Development Team* kavramları, geleneksel iş analisti, proje yöneticisi ve geliştirici rollerinin gelişmesini sağladı. Geleneksel rollerde yaşanan bu değişim, yönetici rolünde yaşanması gereken değişimin de tetiğini çekti denilebilir. Management 3.0 dediğimiz yönetim şekli, modern yönetici kavramını ortaya çıkardı ve evet belki farkında değiliz ama Management 1.0 ve Management 2.0 da var 🙂

* 18 Kasım 2020’de Scrum Guide’ın yeni sürümü yayınlandı ve Scrum Team içerisinde yer alan Development Team, Developers olarak değiştirildi. Scrum Guide 2020’de yapılan tüm değişiklikler için: http://www.ilkimdilara.com/scrum-guide-2020/

Neden değişime ihtiyaç duyduğumuzu aşağıda anlattığım yönetim tiplerini okuyunca daha iyi anlayacaksınız.

Management 1.0 – Yanlış olanı yapmak

Hiyerarşik düzende yürüyen, geleneksel yönetim şekline verdiğimiz isimdir. Sisteme makine olarak, çalışanlara da dişli olarak bakar. Emir komuta zinciri ile çalışır. Yöneticiler tarafından sistemin doğru ve düzgün çalıştığı varsayılır, sistemin monitor edilerek, herhangi bir arıza durumunda tamir edilmesi gerektiği savunulur. Çalışanlar izlendiklerini bilirler.

Ayın Çalışanı tarzı yöntemler Management 1.0’ın en iyi örnekleridir. Hepinizin gözüne geldi di mi o hamburger zincirindeki ayın çalışanı panosu? 😊

Management 2.0 – Doğru şeyi yanlış şekilde yapmak

Bazı yöneticiler neyse ki insanın kurumun en değerli kaynağı olduğunu farketti. Yöneticiler şirketin iyiye gidişi için hizmetkar lider olduğunu kabul etti fakat uygulamayı yine hiyerarşik düzeyde tutmaya devam etti.

Management 2.0 ile birlikte güzel uygulamalar çıktı. Örneğin yöneticilerin çalışanlarıyla yaptıkları düzenli birebirler. Bu düzenli birebirler sayesinde hizmetkar lider olan yönetici, çalışanının ihtiyacı olanı analiz edip bunu gerçeğe kavuşturmak için fırsat bulabilir hale geldi. Ancak hiyerarşik düzenden çıkamamış olan yönetici bu yöntemi micro-management için kullanmaya yoğunlaştı. Çalışanının kendi yönetimini uygulamasını teşvik etmektense ona hedefler verip birebirlerde bu hedefleri gerçekleştirip gerçekleştiremediğini kontrol etmeye yoğunlaştı. Yani doğru şeyi yanlış şekilde yaptı.

Yine güzel uygulamalardan biri de 360 derece değerlendirmeler. Yöneticiler, tek başlarına çalışanların performanslarını objektif olarak değerlendiremeyecekleri için yeni bir performans değerlendirme sistemi inşa edildi. 360 derece performans değerlendirme yönteminde, çalışanlar birbirleri hakkında ve yöneticileri hakkındaki performans değerlendirmesini anonim bir şekilde yapabilir hale geldi. Ancak yine hiyerarşik düzenden çıkamayan kurumlar veya yöneticiler, bu değerlendirmenin sonuçlarında çalışanların öğrendiğinden daha fazla bilgiyi yöneticilere verdiler. Bunu yapan kurum veya yönetici, çalışanına, yöneticiler çalışanlardan daha değerlidir vurgusu yapmaktalar. Malesef yine doğru şeyi yanlış yaptılar.

Tabiyiki bu yöntemleri tartışmaya devam edebiliriz ancak en azından Management 1.0’dan bizi uzaklaştırmaya yardımcı oldukları için her birini iyi yöntemler olarak değerlendirebiliriz.

Management 3.0 – Doğru olanı yapmak

Çoğu şirket hâla itaat ile yönetmeyi doğru görüyor ve çalışanların yöneticilerine itaat etmesi gerektiğini savunuyor. Çalışan öğle arasına 12’de çıkmalı, 1 saat öğle arası yapmalı, fazla mesai yapmalı vs. Ancak çalışan bu şartlarda şirket bağlılığını kaybedecek ve kovulmayacak kadar çalışacaktır. Kendisini şirkete ait hissetmeyen çalışan sadece motivasyonunu kaybetmeyecek, etrafındakilerin de kaybetmesine sebep olacaktır. Çalışanların iş memnuniyetinin ve motivasyonunun yüksek olduğu şirketler, yöneticiler ve çalışanların birlikte ortak kararlar aldığı, geri bildirimler verdiği ve aldığı şirketlerdir.

Management 3.0’ın yaratıcısı Jurgen Appelo, liderlik kelimesinin tanımını şu şekilde yapıyor;

Management 3.0 is redefining the definition of leadership with management as a group responsibility. It’s about working together to find the most efficient way for a business to achieve its goals while maintaining the happiness of workers as a priority.
https://management30.com/learn/

“Liderlik, çalışanların mutluluğunu korurken, işletmenin hedeflerine ulaşması için en verimli yolu bulmak üzere birlikte çalışmaktır” şeklinde çevirebileceğimizi düşünüyorum. Grupların özerk olarak kendisini yönetme şekli de denilebilir. Scrum Guide’ın 2020 versiyonunda da buna atıfta bulunarak self-organised terimi self-managed olarak çevrildi. İyi yönetim insanları manipüle etmek değil sistemi yönetmektir. Bu yeni nesil yönetim tarzında, çalışanın işi nasıl ve ne zaman yapacağını, çalışma ortamını ve ekip arkadaşlarını seçme özgürlüğünün çalışana verilmesi, çalışanın motivasyonunu yükseltir. Bu seçimleri yapıyor olmak çalışana hem özgüven kazandırır hem de saygı duyulduğunu gösterir.

Management 3.0 bir framework, metodoloji veya bir metod değildir. İş yaşam döngüsüne bir bakış açısıdır. Bununla ilgili hazırlanmış çeşit türlü yöntem, teknik mevcuttur. Kudo Cards, Moving Motivators vb. yöntemler, Management 3.0’ı uygulamak için kullanılabilecek yöntemler arasında sayılabilir. Örneğin literatürdeki ismi Management by Walking Around veya Management by Wandering Around (MBWA) olan Dolaşarak Yönetim iyi yöntemlerden biridir. Çalışanların çalışma ortamına yapılacak olan zamansız ziyaretlerle çalışma ortamı normal zamanda ziyaret edilerek çalışanlarla iletişim sağlanır. Asıl amaç ilgili ortamın daha iyi hale gelebilmesi için nelere ihtiyaç olduğunu keşfetmektir. Yöneticiler, insan departmanları, agile koçlar veya aslına bakarsanız şirketteki tüm çalışanların birinci görevi çalışma ortamının nasıl daha iyi hale getirilebileceği ve bu ortamda çalışanların motive olup olmadığıdır.

Sonuç olarak Management 3.0

Artık insan yönetiminden ziyade sistem yönetimini en üst seviyede yaşamamız gereken zamandayız. Hiyerarşik düzende insan yöneterek çalışan motivasyonunu düşürmektense, çalışanlarla birlikte sistemi yönetmenin yollarını aramamız gerekiyor. Bunu yaparken ortalığı yakıp yıkmadan, adım adım yapmanın yollarını aramalıyız.

Management 2.0 ile ortaya çıkan yöntemleri henüz uygulamıyorsanız önce bunlarla başlayıp, bir yandan da Management 3.0‘ın fikirlerini benimseyerek bir adım atabilirsiniz. Eğer hali hazırda çeşitli yöntemler uygulayan bir yöneticiyseniz de bu yazı umarım Management 3.0‘a adım atmak için size bir ilham kaynağı olmuştur.

Emre Büyükkürkçü.